UKA 2001/30

 

Annertussusileriikkanik ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuut

 

pillugu

 

Inatsisartut Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Ataatsimiititaliaata

 

ISUMALIUTISSIISSUTAA

 

Siunnersuutip aappassaaneerneqarnerani saqqummiunneqartoq

 

Inatsisartut Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Ataatsimiititaliaat suliarinninnermini ukuninnga inuttaqarpoq:

 

Inatsisartuni ilaasortaq Asii Chemnitz Narup, Inuit Ataqatigiit, siulittaasoq
Inatsisartuni ilaasortaq Ruth Heilmann, Siumut, siulittaasup tullia
Inatsisartuni ilaasortaq Vittus Mikaelsen, Siumut, Ruth Heilmannimut sinniisussaq
Inatsisartuni ilaasortaq Mikael Petersen, Siumut
Inatsisartuni ilaasortaq Jakob Sivertsen, Atassut
Inatsisartuni ilaasortaq Loritha Henriksen, Kattusseqatigiit

 

Inatsisartut Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Ataatsimiititaliaata UKA 2001-imi siuller-meerinerup kingorna annertussusileriikkanik ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuut nassuiaatitai ilanngullugit misissorpaa.

 

Tusarniaanermit akissutisiat

Siunnersuutip matuma suliarineqarnissaani atugassatut tusarniaanermit akissutisiat avataanit pissarsiarineqartut tamarmik aammalu Naalakkersuisut pisortaqarfiinit pissarsiarineqartut nuutinnerinik ataatsimiititaliaq piniarsimavoq.

Ataatsimiititaliap paasivaa tusarniaanermi nalinginnaasumik piffissaliunneqartartussaq naapertorlugu sapaatit akunneri sisamat sinnerlugit piffissaliilluni tusarniaaneq ingerlanneqarsimasoq, kommunilli eqqarsaatigalugit tusarniaanermut piffissaliunneqartoq sivitsorneqartariaqarsimalluni.

 

Apeqqutit

Siunnersuummik suliarinninnerminut atugassamisut ataatsimiititaliap Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq qinnuigisimavaa suliffissaaleqisut pisinnaatitaaffii siunnersuutikkut qanoq iliorluni qulakkeerinniffigineqarnissaat nassuiaatigeqqullugu. Ataatsimiititaliap allakkatigut qinnuiginninnerata Naalakkersuisunilu ilaasortap akissutaata nuutinneri isumaliutissiissummut matumunnga ilanngussatut ilanngunneqarput.

 

Isumasioqateqarluni ataatsimiinneq

Ataatsimiititaliap allakkatigut qinnuiginninneranut Naalakkersuisuni ilaasortap akissutigisaasa itisilerneqarnissaat siunertaralugu ataatsimiititaliap Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq isumasioqatigalugu ataatsimeeqatigaa. Isumasioqatigiilluni ataatsimeeqatigiinnissamut apeqqutit nuutinneqarnerat isumaliutissiissummut matumunnga ilanngussatut ilanngunneqarput.

 

Siunnersuutip imarisai

Siunnersuutip imarisai ataatsimiititaliap pingaarnertigut taperserpai, siunnersuummili allannguutinut ataasiakkaanut tunngatillugu ima oqaaseqaateqarumavoq:

Annertussusileriikkanik ikiorsiissutinik pisartagaqarnissami S.I.K.-mi ilaasortaanissamik piumasaqaat peerneqarpoq. Tamatuma kingunerisaanik sulinermik inuussutissarsiuteqartut allat S.I.K.-mi ilaasortaanngitsut, annertussusileriikkanik ikiorsiissutinik pisartagaqarnissami piumasaqaatinik allanik eqqortitsisimagunik, annertussusileriikkanik ikiorsiissutinik pisartagaqarsinnaatitaalissapput. Tamanna ilorraap tungaanut alloriarnertut ataatsimiititaliamit isigineqarpoq, taamaaliornikkummi kattuffimmik aalajangersimasumik ilaasortaaffeqarneq apeqqutaatinnagu sulinermik inuussutissarsiuteqartut tamarmik assigiinnik atugassaqartinneqalermata.

Ataatsimiititaliap maluginiarpaa tamanna Isumaginninnermut Iluarsaaqqinnermut Ataatsimiititaliarsuup kaammattuutigisaanut naapertuuttoq.

Ataatsimiititaliamittaaq Naalakkersuisut saqqummiussissutaanni allassimasoq una maluginiarneqarpoq: "S.I.K.-mut ilaasortaanissamik piumasaqaatip atorunnaarsinneqarnissaanik siunnersuut S.I.K.-mut saqqummiunneqarsimavoq, taakkulu oqaaseqaateqarput taamatut allannguinissaq akerlerinagu, matumani ilaasortatik ullumikkornit ajornerusumik inissinneqassanngippata. Siunnersuutitulli saqqummiunneqartoq naapertorlugu ajornerusumik inissisimalersussaanngillat."

Annertussusileriikkanik ikiorsiissutinik pisartagaqalerumaartussat siunnersuut naapertorlugu qanoq atugassaqartitaanissaat ataatsimiititaliamit sukumiisumik nalilersuiffigineqarpoq ataatsimiititaliarlu annertussusileriikkanik ikiorsiissutinik qanoq amerlatigisunik inuit ataasiakkaat pisartagaqarnissaannut tunngasumik ima oqaaseqaateqarumavoq:

Siunnersuummi § 8-mi aalajangersarneqarpoq: "Annertussusileriikkanik ikiorsiissutit tunniunneqartassapput nalunaaquttap akunneranut aalajangersimasumik annertussusilerlugit, taannalu annertussuseqassalluni S.I.K.-p Naalakkersuisullu isumaqatigiissutaat malillugu suliamik ilinniagaqarsimanngitsumut akissarsiat minnerpaat 55 %-attut."

Tassa imaappoq ikiorsiissutip annertussusilerneqarnerata allanngortinneqarnissaa siunnersuutigineqarpoq, tamatumalu kingunerisaanik qinnuteqartut katissimallutillu kisimik pilersuisuusut siunnersuutikkut ajornerusumik inissisimalissapput. Taakku peqqussut maanna atuuttoq naapertorlugu akissarsiat minnerpaat 60 %-at pisartagarisarsimagaluarlugu maanna siunnersuutigineqartoq malillugu akissarsiat minnerpaat 55 %-at pisartagarilissavaat. Kisimiittut pilersuisuunngitsut siunnersuut malillugu aamma 55 %-imik pisartagaqarlissapput, naak peqqussut maanna atuuttoq naapertorlugu 50 % pisartagarigaluarlugu, taamaalillutillu siunnersuut naapertorlugu taakku pitsaanerusumik inissisimalissapput.

Tamanna tunngavigalugu katissimasunut kisimiillutillu pilersuisuusunut tunngatillugu Naalakkersuisut saqqummiussissutaat siunnersuummilu § 8 imminnut naapertuutinngillat. Tamanna ataatsimiititaliamit tusaatissatut tiguneqarpoq, siunnersuummi suliffissaarunnissamut sillimmasiisarnermik siunissami aaqqissuussinissaq pillugu peqqussutissatut siunnersuutip 2003-mi atuuttuulersinneqartussap UKA 2002-mi saqqummiunneqarnissaata tungaanut ikaarsaariarnermi aaqqissuussinerummat.

Ataatsimiititaliap maluginiarpaa siunnersuummut nalinginnaasumik nassuiaatini allassimammat suliffissaarunissamut sillimmasiisarnermik aaqqissuussinerup pilersikkiartuaarnissaa marlunnik immikkoortortaqassasoq. Immikkoortumi siullermi pineqarpoq pisortanit annertussusileriikkanik ikiorsiisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaata allanngortinneqarnissaa, taamaaliornikkut ilaatigut sulinissamut/sulilersitaanissamut pisinnaatitaaffiit pisussaatitaaffiillu pillugit aalajangersakkat ilanngunneqassallutik.

Naalakkersuisut saqqummiussissutaanni paasissutissiissutigineqarpoq annertussusileriikkanik ikiorsiissutit pillugit peqqussutip allanngortinneqarneratigut sulinissamut/sulilersitaanissamut pisinnaatitaaffiit pisussaatitaaffiillu pillugit aalajangersakkat ilanngunneqartut.

Siunnersuulli saqqummiunneqartoq sulinissamut/sulilersitaanissamut pisinnaatitaaffiit pisussaatitaaffiillu pillugit aalajangersakkanik imaqartinneqanngilaq. Taamaattumik ataatsimiititaliap ulloq 8. oktober 2001-imi allagaqarluni Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoq qinnuigaa suliffissaaleqisup pisinnaatitaaffii siunnersuummi qanoq qulakkeerinniffigineqarsimanersut nassuiaatigeqqullugit.

Naalakkersuisuni ilaasortap ataatsimiititaliamut akissuteqaammini paasissutissiissutigaa suliffissaarusimasup pisinnaatitaaffii, pineqartup peqqussummi piumasaqaataasut naammassisinnaappagit, annertussusileriikkanik ikiorsiissutinik pisartagaqarsinnaatitaalerneratigut qulakkeerinniffigineqartut. "Matumani pineqartoq tassaanngilaq suliffissamik neqeroorfigineqartissaatutaaneq, tassaallunili aningaasatigut ikiorserneqarsinnaatitaaneq."

Suliffeqarnermi naalakkersuinikkut anguniakkat suliffeqarnerullu tungaatigut iliuuseqartarnermi tunngavigineqartut ukiuni kingullerni sammineqarsimapput aammalu nassuiaat Inatsisartunut saqqummiunneqartoq tunngavigalugu suliffissarsiuussisarnerlu pillugu Inatsisartut peqqussutaata allanngortinneqarneranik Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuut (UKA 1999/36) aqqutigalugu Inatsisartuni oqallisigineqarlutik.

Oqallinnerup kingunerisaanik Inatsisartunit naatsorsuutigineqarpoq suliffissaaleqisut ikiorserneqarnissamut pisinnaatitaaffii pisussaaffiilu erseqqissarneqassasut, suliffeqarnerup tungaatigut iliuutsit aalajangersimasut aqqutigalugit inuttut ilinniakkatigullu pisinnaasakinneq pissutigalugu suliffeqalernissap tungaatigut nalorninartumik inissisimasut ajattorneqarunnaassasut aammalu iliuutsit sulilersitsiniutaasut sulilersitsinerillu piffissap aalajangersimasup qaangiutinnginnerani aallartereerneqarsimanissaat aalajangersaavigineqassasoq. UPA 01/19-imut, suliffissaarunnissamut sillimmasiisarnermik siunissami aaqqissuussinissami tunngaviit pillugit nassuiaammut atatillugu Naalakkersuisut suliffissaarunnissamut sillimmasiisarnermik aaqqissuussinissami tunngaviit pingaarnerit tallimat saqqummiuppaat: "Pingaarnertut tunngaviit pingajuat tassaavoq suliffissaqarnissamut pisinnaatitaaffiit pisussaatitaaffiillu. Suliffeqanngitsut suliffissamik sulilersitsinissamilluunniit neqeroorfigineqarnissamut pisinnaatitaaffeqarnerat suliffeqannginnermilu siunnersorneqarnissamut ilitsersorneqarnissamullu pisinnaatitaaffeqarnerat qulakkeerneqassapput. Taamaassappat suliffeqanngitsut suliffeerunnermik kingornatigut piffissap sivikitsup soorlu qaammatit pingasut iluanni ilinniartitaanissamik suliffissaminnilluunniit neqerooruteqarfigineqarunik tigusinissaminnut pisussaatitaassapput."

Taamaattumik Naalakkersuisut suliffissarsiuussisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuummik Inatsisartut tullianik ataatsimiinnissaanni saqqummiussinissaminni aalajangersakkanik tamatumunnga qulakkeerinnittunik ilanngussinissaat ataatsimiititaliamit naatsorsuutigineqarpoq. Matumani pineqarput siunnersorneqarnissamut ilitsersorneqarnissamullu, inunnut ataasiakkaanut iliuusissatut pilersaarutit, inuttut ilinniakkallu tungaatigut qaffassaataasussanik neqerooruteqarfigineqarnissamut pisinnaatitaaffiit.

Suliffissaarunnissamut sillimmasiisarnermik aaqqissuussinissami pingaarnertut tunngaviit taakku tallimat suliffissaarunnissamut sillimmasiisarnermik siunissami aaqqissuussinissami ilanngunneqarnissaat Inatsisartut Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Ataatsimiititaliaata pingaartutut isigaa, soorluttaaq suliffissaaleqisup, uninngaannalertuunnginnissap taamaalillunilu atugarlioraluttuinnalinnginnissap qulakkeerinniffigineqarnissaanik siunertaqartumik iliuutsit aallartinneqannginneranni, piffissami qanoq sivisutigisumi suliffissaaleqisarnissaata killiliivigineqarnissaa pingaartutut isigineqartoq.

Ataatsimiititaliap siunnersuummik suliaqarnermini suliffissaaleqisut ataasiakkaat siunnersuut naapertorlugu pisinnaatitaaffi annertuumik sammisimammagit ataatsimiitaliaq suliffissaaleqisut pisussaaffisa qanoq ittuunissaannik Naalakkersuisut nassuiaatiginninnerannik paasitinneqarumavoq, Naalakkersuisullu qinnuigissallugit annertussusileriikkanik ikiorsiissutit pillugit peqqussummut nalunanaarutissatut missingiusiap nassiussuunneqarnerani tusarniagassanut ilanngunneqaqqulluni.

Aaqqissuussineq suliffissaarunnissamut sillimmasiisarnermik aaqissuussinerup ukioq 2003-mi pilersinneqannginnerani ikaarsaariarnermi aaqqissuussinertut isigineqartariaqarmat Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Ataatsimiititaliap isumaqatigiittup annertussusileriikkanik ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuut saqqummiunneqarnermisut iluseqarluni akuersissutigineqarnissaa inassutigaa.

Taama oqaaseqarluni Inatsisartut Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Ataatsimiititaliaata annertussusileriikkanik ikiorsiissutit pillugit Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuut aappassaaniigassanngortippaa.

 

Asii Chemnitz Narup
Siulittaasoq

 

Vittus Mikaelsen                                         Mikael Petersen

 

   Jakob Sivertsen                                         Loritha Henriksen